“အစ္မေရ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ အလုပ္လုပ္ဖို႕ဘာေတြလုိမလဲ” တဲ႕
ဒီေမးခြန္းကို သူငယ္ခ်င္းတခ်ိဳ႕က က်မကို ေမးၾကတယ္။
က်မအၿမင္ကေတာ႕ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕အစည္း United Nations၊ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းေတြ NGOs (INGOs/LNGOs) ေတြမွာ အလုပ္လုပ္သည္ၿဖစ္ေစ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႕ပုဂၢလိကပိုင္ကုမၸဏီေတြ Business/ Private Sector ေတြမွာ ဝန္ထမ္းအၿဖစ္နဲ႕ သို႕မဟုတ္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြအၿဖစ္နဲ႕ အလုပ္လုပ္ေနသည္ၿဖစ္ေစ၊ အစိုးရ ဝန္ၾကီးဌာန Public Sector ေတြရဲ႕ ရာထူအဆင္႕ဆင္႕မွာ ႏိုင္႕ငံ႕တာဝန္ကို စြမ္းစြမ္းတမံထမ္းေဆာင္ေနၾကတဲ႕ ၿပည္သူ႕ဝန္ထမ္းေတြအၿဖစ္နဲ႕ အလုပ္လုပ္သည္ၿဖစ္ေစ ဘယ္ေနရာမွာလုပ္လုပ္ ေအာက္ပါအေၿခခံခ်က္ေတြကတာ႕လုိအပ္ေနမွာလို႕ က်မယံုၾကည္တယ္။

၁။ စိတ္ေကာင္းထားၿခင္း
“စိတ္ေကာင္းရွိဖို႕ ပထမ”
ဒီေဆာင္ပုဒ္ေလးကို မႏၱေလး မဟာဂႏၶာရံုေက်ာင္းတိုက္မွာ ေတြ႕ၿမင္္ရတယ္။ မူလမဟာဂႏၶာရံုဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး က ခ်မွတ္ခဲ႕ေသာ ေက်ာင္းတိုက္မွာ သတင္းသံုးၾကေသာ ကိုယ္ေတာ္ေတြလိုက္နာရမယ္႕ စည္းကမ္းေတြထဲမွ ပထမဆံုးတစ္ခု။ ဆရာေတာ္ၾကီးက သူ႕ေက်ာင္းတိုက္မွာရွိတဲ႕ ကိုယ္ေတာ္ေတြကို မွာၾကားတာက စာတတ္ဖို႔ထက္ စိတ္ေကာင္းရိွိဖို႕က ပထမဦးစားေပးတဲ႕။ က်မ ဒီအခ်က္ေလးကို အရမ္းသေဘာက်တယ္။ ရဟန္းသံဃာေတြသာမက က်မတို႕လူပုဂိၢဳလ္ေတြပါ လိုက္နာက်င္႕သံုးအပ္ေသာ အေၿခခံက်င္႕ဝတ္တစ္ခုပါေပ။ ဘယ္အလုပ္မွာလုပ္လုပ္ ကိုယ္႕ရဲ႕ ဂ်ဴနီယာေတြကို သူတို႕ လိုအပ္တဲ႕အကူအညီေတြကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ေပး၊ လုပ္ငန္းသေဘာသဘာဝကို ရွင္းၿပကူညီလမ္းၿပေပးၿခင္း၊ ကိုယ္႕ထက္ ဝါၾကီးသူေတြကို ေလးစားၿခင္း၊ အေပၚဖားေအာက္ဖိၿခင္းမ်ိဳးမလုပ္ၿခင္းမ်ိဳးၿဖစ္တယ္။ သူမ်ား အခက္အခဲၾကံဳေနခ်ိန္ အကူအညီေပးတဲ႕ စိတ္ထားက ခ်စ္စရာေကာင္းတဲ႕အၿပဳအမွုပါ။ “စိတ္ထားေကာင္းရင္ ကံေကာင္းတယ္” ဆိုတာ ဘယ္အခ်ိန္မ်ိဳးမွာၿဖစ္ေစ၊ ဘယ္ေနရာမွာၿဖစ္ေစအမွန္တရားျဖစ္ၿပီး ေကာင္းက်ိဳးေပးတာကေတာ႕ အေသအခ်ာပါ။ Intelligence Quotientလို႕ဆိုတဲ႕ ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြး ၿမင္႕ရင္လုပ္ငန္းခြင္မွာ တာသြားသလို Emotional Quotient ၿဖစ္တဲ႕ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး၊ စိတ္ေနသေဘာထား မနိမ္႕ဖို႕လည္းအေရးၾကီးပါတယ္။

၂။ အလုပ္ကိုခ်စ္ၿမတ္ႏိုးၿခင္း
က်မတို႕ စား ဝတ္ ေနေရးအတြက္ အလုပ္ လုပ္ေနၾကရတယ္။ ဘယ္လုိဘဲၿဖစ္ေစ ကိုယ္႕ ဘဝဆက္ရွင္သန္ဖို႕ က်မတို႕ေတြ အလုပ္တစ္ခုခုကို က်န္းမာေနသေရြ႕ လုပ္ေနၾကရဦးမွာ။ ကိုယ္လုပ္ေနတဲ႕အလုပ္အေပၚမွာ ခ်စ္ၿမတ္ႏိုးစိတ္ေလးရွိဖို႕ေတာ႕ လိုပါတယ္။ တာဝန္အရ၊ ပိုက္ဆံအရ လုပ္ေနတာထက္ပိုၿပီး ကိုယ္႕အလုပ္ေပၚမွာ ၿမတ္ႏိုးစိတ္ႏွစ္ၿပီး အလုပ္လုပ္မယ္ဆို က်မတို႕ရဲ႕ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္လမ္းေၾကာင္းမွာ တိုးတက္မွုရွိမွာ အေသအခ်ာပါ။

၃။ အလုပ္က်ြမ္းက်င္မွႈရွိၿခင္း
အလုပ္ကၽြမ္းက်င္မွဳဟာ ၿပိဳင္ဆိုင္မွဳမ်ားတဲ႕ အခုေခတ္ၾကီးမွာ အေရးၾကီးဆံုးပါ။ ကိုယ္႕အလုပ္မွာ က်ြမ္းက်င္ေနေအာင္ ကိုယ္႕ဘက္က ၿပင္ဆင္မွဳ၊ ၾကိဳးစားအားထုတ္မွဳေတြက အၿမဲလိုအပ္ေနမွာ။ တခ်ိဳ႕လုပ္ငန္းခြင္ေတြမွာ လုပ္ငန္းသေဘာအရ က်ြမ္းက်င္မွဳ အဆင္႕တစ္ခုေရာက္ေနသူေတြကိုသာ ေရြးခ်ယ္တတ္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင္႕ ကိုယ္႕ရဲ႕အရည္အေသြးေတြ တိုးတက္ေနေအာင္အၿမဲ ၾကိဳးစားေနရမွာက ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ရဲ႕ တာဝန္ပါ။

၄။ ေလ႕လာသင္ယူလိုစိတ္ရွိၿခင္း
ဘယ္လိုရာထူးအဆင္႕မွာ အလုပ္လုပ္ေနသည္ၿဖစ္ေစ ၊ ဘယ္အသက္အရြယ္အပိုင္းအၿခား ေရာက္ေနသည္ၿဖစ္ေစ ကိုယ္႕ရဲ႕ေလ႕လာသင္ယူလိုစိတ္ကို အၿမဲ ႏွိဳးဆြထားရပါ႕မယ္။ သင္ယူမွုဳေတြ ရပ္ဆိုင္းသြားခ်ိန္ဟာ တိုးတက္မွုေတြ ရပ္တန္႕သြားခ်ိန္ပါ။ သင္ယူလုိစိတ္ရွိိဖို႕ အေရးၾကီးဆံုးက ပြင္႕လင္းမွု၊ ရိုးသားမွဳ၊ ကိုယ္႕ကိုယ္ကို ႏွိမ္႕ခ်မွဳတို႕ပါဘဲ။ “ငါသိ၊ ငါတတ္"ဆိုတဲ႕ စိတ္ထားမ်ိဳးနဲ႕လက္မေထာင္ေနမယ္ဆိုရင္ သင္ယူလိုစိတ္ဆိုတာ ၿဖစ္လာမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ေလာကၾကီးမွာ အရာခပ္သိမ္းကို ကိုယ္တစ္ေယာက္တည္း အကုန္မသိႏိုင္ပါဘူး။

၅။ သြက္လက္တက္ၾကြၿခင္း
ပ်င္းရိ၊ ေလးလ၊ံ ထိုင္းမွိဳင္း၊ မွိုဳင္ေတြေနသူကို မည္သည္႕အထက္လူၾကီးမွ သေဘာက်ႏွစ္ၿခိဳက္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ သြက္သြက္လက္လက္တက္တက္ၾကြၾကြေနၿခင္းဟာ ကိုယ္႕ကိုယ္တိုင္ကိုလည္း ရႊင္လန္းေစသလို၊ လုပ္ငန္းခြင္မွ ကုိယ္႕ရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြကိုိပါ ကူးစက္ေစၿပီး သူတို႕ကိုပါ စိတ္ဓါတ္တက္ၾကြေစမွာၿဖစ္တယ္။ တခါတေလ စိတ္ညစ္ညဴးစရာေတြနဲ႕ၾကံဳေတြ႕ႏို္င္ေသာ္လည္း ကိုယ္႕ရဲ႕အၾကည္ဓါတ္ေလးကို အၾကာၾကီး မေပ်ာက္ဆံုးေစပါေစနဲ႕။

၆။ အခ်ိန္ေလးစားၿခင္း
အခ်ိန္အေၾကာင္းေၿပာရင္ ၿမန္မာလူမ်ိဳးေတြပါလာရလိမ္႕မယ္။” ၿမန္မာစံေတာ္ခ်ိန္ဆိုတာ” သတ္မွတ္ထားတဲ႕ သေဘာတူထားတဲ႕ အခ်ိန္ထက္ေနာက္က်ေနတာမ်ိဳးလား။ စာသင္ခန္းထဲ အခ်ိန္မီမေရာက္ၿခင္း၊ စာသင္ခ်ိန္စတာ ေနာက္က်ၿခင္း၊ အစည္းအေဝးကို ေနာက္က်မွေရာက္ၿခင္း၊ ခ်ိန္းဆိုထားတဲ႕ ေနရာဆံုရပ္ကို ေနာက္က်မွေရာက္ၿခင္း စတာေတြဟာ က်မတို႕ရဲ႕ အခ်ိန္စီမံခန္႕ခြဲမွဳလိုအပ္ေနသည္ကို ၿပသေနတာပါ။ အခုေခတ္မွာေတာ႕ ကားလမ္းပိတ္ၿခင္းက ေနာက္က်ရၿခင္းရဲ႕ ရိုးရာအေၾကာင္းၿပခ်က္ တစ္ခုၿဖစ္ေနၿပီ။ ကားလမ္းးပိတ္ခ်ိန္ေတြကိုုပါ ထည္႕တြက္ၾကဖို႕ လိုေနပါၿပီ။ ကိုယ္ေနာက္က်ၿခင္းဟာ အခ်ိန္မီအေရာက္လာၾကတဲ႕ သူေတြကိုမေလးစားရာေရာက္သလို သူမ်ားအခ်ိန္ကို မေလးစားရာလည္းက်ပါတယ္။ ကိုယ္နဲ႕ဆက္စပ္ပတ္သက္ေနတဲ႕ ႏိုင္ငံၿခားသားေတြကို အရာခပ္သိမ္းမွာ ေလးစားတာမဟုတ္ေပမယ္႕ သူတို႕ေတြ အခ်ိန္ကိုတန္ဖိုးထားမွုကိုေတာ႕ က်မတကယ္ေလးစားမိတယ္။

၇။ ရင္႕က်က္ၿခင္း
အလုပ္ခြင္ဝင္ေနၾကသူေတြဟာ အနည္းဆံုးေတာ႕ အသက္၁၈ ႏွစ္ၿပည္႕ အရြယ္ေရာက္ၿပီးသားသူေတြပါ။ (ဒီေနရာမွာ child labour ေတြမပါဘူးေပါ႕ေလ)။ အရြယ္ေရာက္လို႕ လုပ္ငန္းခြင္ထဲေရာက္ေနသူေတြရဲ႕ စိတ္သေဘာထား ရင္႕က်က္မွဳဟာ အရမ္းအေရးၾကီးပါတယ္။ စိတ္ထင္တိုင္း မလုပ္ဖို႕ မေၿပာဖို႕ ေစာင္႕ထိန္းစရာရွိတာေတြကို ေစာင္႕ထိန္းဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ရင္႕က်က္ၿခင္းဟာ ၿဖစ္ေပၚလာတဲ႕ကိစၥရပ္ေတြေပၚ ကိုယ္႕ရဲ႕သေဘာထားခံယူခ်က္၊ အေကာင္းၿမင္စိတ္ အေပၚမွာ အမ်ားၾကီးမူတည္ပါတယ္။

၈။ အဆိုးေလာကဓံကိုၾကံ႕ၾကံ႕ခံႏိုင္ၿခင္း
လုပ္ငန္းခြင္မွာ ေဝဖန္ခံရမွု၊ အၿပစ္ေၿပာဆိုခံရမွဳ၊ အသိအမွတ္ၿပဳမခံရၿခင္း၊ ဘက္လိုက္မွဳ ရွိၿခင္းစတာေတြနဲ႕ ၾကံဳေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ လူေတြနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ႕ လုပ္ငန္းခြင္မွာ ဒါမ်ိဳးေတြနဲ႕ ၾကံဳေတြ႕ရတာ မဆန္းပါဘူး။ ဒါမ််ိဳး အဆိုးေလာကဓံကုိ ၾကံ႕ၾကံ႕ခံႏိုင္ဖို႕ ကိုယ္႕စိတ္္ဓါတ္ကိုျပင္ဆင္ထားဖို႕ေတာ႕လိုပါတယ္။ အေကာင္းအဆိုး ေလာကဓံေတြဟာ လူတိုင္းၾကံဳေတြ႕ႏိုင္တဲ႕ အရာေတြလို႕ ခံယူရမွာ။ ဒါမ်ိဳးေတြနဲ႕ ၾကံဳေတြ႕လာတဲ႕အခါ ႏွလံုသြင္းမမွန္၊ စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ားလာရင္ အလုပ္လုပ္ရတာ မေပ်ာ္ေတာ႕ဘဲ ေနာက္ဆံုးက်န္းမာေရးကို ထိခိုက္လာႏိုင္ေတာ႕ ကိုယ္ရဲ႕ခံႏိုင္ရည္စြမ္းအားကို ၿမွင္႕တင္ထားမွ ေတာ္ကာက်ပါလိမ္႕မယ္။

၉။ ဘာသာစကားနဲ႕နည္းပညာက်ြမ္းက်င္မွဳ
မ်က္ေမွာက္ေခတ္မွာ ကိုယ္႕ရဲ႕မိခင္ဘာသာစကားအၿပင္ လုပ္ငန္းခြင္မွာ အသံုးဝင္တဲ႕ ဘာသာစကားတစ္ခုခုကို က်ြမ္းက်င္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ဘာသာစကားအမ်ိဳးမ်ိဳးထဲမွ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားဟာ လူသံုးမ်ားတြင္က်ယ္တဲ႕ ဘာသာစကားတစ္ခုပါ။ ဒီဘာသာစကားကို တတ္ေၿမာက္က်ြမ္းက်င္ထားမယ္ဆို က်မတို႕ရဲ႕ career မွာ မ်ားစြာအေထာက္အကူၿပဳမွာၿဖစ္တယ္။ ဒီေခတ္မွာ လုပ္ငန္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လုပ္ငန္းသေဘာနားလည္သည္သာမက ဘာသာစကားကို က်ြမ္းက်င္စြာနဲ႕ ေၿပာဆိုေရးသားႏိုင္သူေတြကို အလုိရွိေနၾကတာပါ။ ဘာသာစကားက်ြမ္းက်င္ေအာင္ ၿပင္ဆင္ေလ႕က်င္႕ထားၿခင္းဟာ ဘယ္ေတာ႕မွ အခ်ည္းႏွီးမၿဖစ္သလို ကိုယ္႕ရဲ႕အားသာခ်က္တစ္ခုၿဖစ္လာမွာ။ ဒါ႕အၿပင္ ေခတ္သစ္လုပ္ငန္းခြင္ေတြမွာ ေန႕စဥ္ ကြန္ၿပဴတာေတြနဲ႕ အလုပ္လုပ္ေနၾကရတာမို႕ အိုင္တီနည္းပညာေတြနဲ႕ အက်ြမ္းတဝင္ရွိဖို႕လိုသလို ကြန္ၿပဴတာကို က်ြမ္းက်င္စြာအသံုးခ်လုပ္ကိုင္တတ္ဖို႕လည္း လုိပါတယ္။

၁၀။ အလုပ္ၾကိဳးစားၿခင္း
အလုပ္ေရသာခိုသူနဲ႕ အလုပ္ၾကိဳးစားလုပ္သူဟာ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုမွာ လံုးဝအၿပတ္အသတ္ကြားၿခားသြားတာပါ။ အလုပ္ၾကိဳးစားၿခင္းက သူမ်ားက ကိုယ္႕ကိုသေဘာက်ၿခင္းထက္ ကိုယ္႕ကိုယ္ကို ေလးစားမွဳ ပိုရပါတယ္။ လစာယူၿပီး အလုပ္ကိုေရသာခိုသူဟာ သူမ်ားပိုက္ဆံကို ခိုးယူေနၿခင္းလို႕ ဆရာတစ္ေယာက္က က်မတို႕ကုိ သတိေပးဖူးတယ္။ ခိုးယူထားတဲ႕အရာေတြဟာ လက္ထဲမၿမဲ လြယ္လြယ္နဲ႕ ဆံုးရွံဳးရတတ္တယ္။

၁၁။ အလုပ္နဲ႕ဘဝ အခ်ိဳးမ်ွတေအာင္စီမံေနထုိင္ၿခင္း
ဒီေခတ္ၾကီးမွာ အလုပ္နဲ႕ ဘဝ အခ်ိဳးမွ်တေအာင္ (work- life balance)ျဖစ္ေအာင္ စီမံရတာမလြယ္လွပါဘူး။ ယူထားရတဲ႕ တာဝန္ေတြ မ်ားတဲ႕သူေတြဆို ပိုခက္ခဲမွာပါ။ တာဝန္ေတြအမ်ိဳးမ်ိဳးၾကား ေန႕စဥ္ဘဝထဲရုန္းကန္ရင္း ကိုယ္႕ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္အခ်ိန္ေတြေလ်ာ႕နည္းလာႏိုင္သလို၊ ကိုယ္ဝါသနာပါရာေတြကို လုပ္ဖို႕လည္း အခ်ိန္ရွားလာႏိုင္တယ္။ အလုပ္တာဝန္ေတြနဲ႕ ေနေရာညပါ ပိတ္မိေနသူေတြ၊ အားလပ္ရက္မရွိသူေတြရဲ႕ ဘဝေတြမွာ တခါတခါ မြန္းက်ပ္စရာေကာင္းလာမွာပါ။ အလုပ္တာဝန္ေတြမ်ားလာရင္ စိတ္ဖိစီးမွဳေတြမ်ားတတ္သလို၊ အလုပ္လက္မဲ႕ၿဖစ္ေနရင္လည္း စိတ္က်ေဝဒနာၿဖစ္တတ္ၿပန္တယ္။ မည္သို႕ပင္ဆိုေစ (အဓိက ရာထူးၾကီးသူေတြ၊ ၾကီးေလးတဲ႕တာဝန္ေတြယူထားရသူေတြ) အလုပ္နဲ႕ဘဝ မွွ်တေအာင္ ေနႏိုင္မွ ဘဝဟာ အသက္ရွင္ေနစဥ္ကာလမွာ ေနေပ်ာ္စရာေကာင္းမွာပါ။ ကိုယ္က်န္းမာလို႕ စိတ္ခ်မ္းသာၾကမွာပါ။
လုပ္ငန္းခြင္မွာေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္ၿမင္ၾကပါေစ…

ပန္းေဝေဝ
ဇြန္လ ၄ ရက္၊ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္